Esseline Polanen

Esseline speelde een belangrijke rol in het culturele leven van Paramaribo. Ze ontving schilders en schrijvers in haar huis en was vanaf 1951 jarenlang bestuurslid van het Cultureel Centrum Suriname (CCS). Deze organisatie, ondersteund door Sticusa, bevorderde het culturele verkeer tussen Suriname en Nederland. Via Sticusa ontmoette Esseline de Nederlandse textielkunstenares Leentje de Vries-Hamburger, met wie ze al snel bevriend raakte. Tijdens een van haar bezoeken aan Nederland schilderde Leentjes echtgenoot Johan een portret van Esseline.

Esseline's vader, Rudy Polanen, was de eerste Afro-Surinaamse hoofdonderwijzer en een bekende dominee van de Evangelische Broedergemeente. Het portret van Esseline reflecteert de ambivalente rol van de kerk in de Surinaamse geschiedenis: enerzijds was het geloof een middel om slaafgemaakten in een onderdanige positie te houden, maar anderzijds bood het mogelijkheden voor sociale mobiliteit.

Esseline behaalde als eerste Afro-Surinaamse vrouw haar ‘Acte van Bevoegdheid’ om apotheker te worden en later ook haar ‘Acte van Bevoegdheid tot Opticien’. Hierdoor konden er voor het eerst brillen geslepen worden in Suriname. Ze verkeerde in dezelfde kringen als andere vrouwelijke pioniers zoals dr. Sophie Redmond, de eerste zwarte vrouwelijke dokter in Suriname.

Schilderijen uit de jaren vijftig waarop Surinaamse personen waardig zijn afgebeeld, zijn zeldzaam. Johan Marinus de Vries, die zijn hele leven in Nederland woonde, schilderde niet vaak portretten van donkere mensen. Toch maakte hij een mooi en waardig portret van Esseline, die rust en fatsoen uitstraalt, zoals voorgeschreven door de Evangelische Broedergemeente.

De naam Polanen is belangrijk in de Afro-Surinaamse gemeenschap, met vele familieleden die actief zijn in de Evangelische Broedergemeente. Hoewel de mannen in deze familie bekender zijn als dominees, is het waardevol om de vereeuwiging van een vrouwelijke Polanen te zien. Esseline's bescheiden uitstraling, gekapte haar en rustige bloemetjesjurk weerspiegelen de waarden van haar kerkgenootschap, dat sinds de jaren dertig van de 19de eeuw actief was in Suriname en bijdroeg aan de kerstening van slaafgemaakten.