Jagernath Lachmon werd op 21 september 1916 geboren in de Corantijnpolder in het district Nickerie als jongste van zes kinderen. Lachmon vertrok op 13-jarige leeftijd naar Paramaribo en haalde daar zijn Mulodiploma. Op advies van een leraar besloot hij advocaat te worden. Maar men moest wel een praktijkbegeleider hebben. Na lang zoeken vond hij in de creoolse advocaat Julius de Miranda zijn leermeester. Dat een creool bereid was een hindostaan op te leiden maakte grote indruk op de jonge Lachmon en legde de basis voor zijn streven naar verzoening tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Dit was voor de rest van zijn leven zijn leidraad.
In 1939 behaalde hij zijn examen voor praktizijn (advocaat) en was daarmee de eerste gevestigde hindostaanse advocaat in Suriname.
Lachmon was voorzitter van de in 1947 opgerichte Hindostaans-Javaanse Politieke Partij, die in 1949 opging in de VHP (eerst Verenigde Hindoestaanse Partij, vanaf 1973 de Vooruitstrevende Hervormings Partij) en was ook de voorzitter ervan tot aan zijn dood. Hij was een groot voorstander van algemene verkiezingen. In 1969 won de VHP de verkiezingen, maar om raciale spanningen te vermijden koos Lachmon ervoor om geen minister-president te worden. Toen in 1974 premier Henck Arron aankondigde dat Suriname onafhankelijk zou worden, was Lachmon er tegen. Het ging hem allemaal te snel. Hij was bang dat in Suriname ook de etnische spanningen zoals in het buurland (voormalig Brits) Guyana zouden plaatsvinden. Pas zes dagen voor de onafhankelijkheid verzoende hij zich met het idee. Hij volgde het idee van het buigend riet van Mahatma Gandhi. Dit betekende voor hem dat hij rekening moest houden met andere partijen, ook wel verbroederingspolitiek genoemd.
In totaal is Lachmon vijf keer parlementsvoorzitter geweest.
In februari 1974 kondigde de toenmalige premier Henck Arron aan dat Suriname 'ultimo 1975' onafhankelijk zou moeten zijn. Lachmon was in principe wel voorstander van de onafhankelijkheid van Suriname, maar pas op de lange termijn. De plannen van Arron gingen hem te snel; hij was bang voor overheersing van de hindoestanen door de creolen. De etnische spanningen in het buurland (voormalig Brits) Guyana beschouwde hij als een afschrikwekkend voorbeeld. Hij drong aan op een referendum over de onafhankelijkheid, al was het maar omdat die kwestie geen rol had gespeeld in de verkiezingen van 1973.
Jagernath Lachmon achter een bureau,
Vincent Samuel Mentzel, c. 1975 - c. 1996
Arron wilde daar echter niet van weten en de Nederlandse regering drong er niet op aan. In de aanloop naar de onafhankelijkheid leidde zijn afwijzende opstelling tot hevige rellen in creools-nationalistische kringen. Lachmon, om zijn eerbied voor het moederland vaak spottend Lachmon van Oranje genoemd, verzoende zich pas zes dagen voor de onafhankelijkheid met het idee. De toezegging van de gerespecteerde Johan Ferrier om de eerste president te worden speelde hierbij een rol. Op 25 november 1975 werd de onafhankelijkheid van Suriname een feit.
In de periode na de Sergeantencoup in februari 1980 huldigde hij het idee van het buigend riet dat de door hem bewonderde Mahatma Gandhi had gepropageerd, en dat door zijn opponenten spottend 'met alle winden meewaaien' werd genoemd. Toen in 1987 verkiezingen konden worden gehouden, was dat mede zijn verdienste. Zijn VHP kwam in de regering en Lachmon werd voorzitter van de Nationale Assemblee. In totaal is hij vijf keer parlementsvoorzitter geweest. In juni 1999 werd hij in het Guinness Book of Records opgenomen, als langstzittende parlementariër ter wereld. Enkele jaren eerder was een aantal leden van de VHP uit onvrede over zijn koers uit de partij gestapt om een nieuwe partij op te richten. Zijn opvolging had hij slecht geregeld; hij leek zichzelf als onmisbaar en onvervangbaar te beschouwen.
Lachmon overleed in een hotelkamer in Den Haag, tijdens een officieel bezoek aan de Nederlandse regering als voorzitter van een parlementsdelegatie. Op 25 oktober 2001 werd hij te Paramaribo gecremeerd. Om de goede banden met de NPS te benadrukken werd het stoffelijk overschot niet alleen naar het VHP-partijkantoor gebracht, maar ook naar dat van de NPS. Lachmon werd als parlementsvoorzitter opgevolgd door Ram Sardjoe. In een postuum gepubliceerd interview noemde hij de dekolonisatie van Suriname een 'verkeerde beslissing'.
Lachmon huwde na het overlijden van zijn echtgenote Willy Boucke met Fawziya A.L. Abdul Sovan.
Een standbeeld van Lachmon staat op het Onafhankelijkheidsplein. Op het jaarlijkse Kwakoe Zomer Festival in Amsterdam-Zuidoost wordt de Kwakoe Jagernath Lachmon Award uitgereikt. Hiervoor komen Surinamers in aanmerking die zich op sociaal of cultureel gebied verdienstelijk hebben gemaakt.
BOODSCHAP VAN DE SECRETARIS-GENERAAL VAN DE CARIBISCHE GEMEENSCHAP AAN DE REGERING EN HET VOLK VAN DE REPUBLIEK SURINAME OVER HET OVERLIJDEN VAN DE EEERBARE JAGERNATH LACHMON, SPREKER VAN DE NATIONALE VERGADERING VAN SURINAME
Met diepe droefheid heeft de Caribische Gemeenschap op vrijdag 19 oktober 2001 kennis genomen van het overlijden van de geachte Jagernath Lachmon, voorzitter van de Nationale Assemblee van de Republiek Suriname, op 85-jarige leeftijd.
Namens de Caribische Gemeenschap, de staf van het CARICOM-secretariaat en namens mijzelf wil ik mijn diepgevoelde medeleven betuigen aan zijn diepbedroefde familie en aan de regering en het volk van de Republiek Suriname, bij het overlijden van een zeer eminente en vooraanstaande staatsman die zijn land met de hoogste onderscheiding diende en met toewijding en niet aflatende toewijding de integriteit van het politieke en democratische proces in Suriname nastreefde.
De geachte Jagernath Lachmon, geboren op 21 september 1916, behoorde tot de eerste generatie nakomelingen van immigranten uit India in Suriname. Hij was advocaat van beroep, een veteraan in de politiek van vóór de onafhankelijkheid en speelde een belangrijke rol bij de onafhankelijkheid van het land van Nederland in 1975. Hij was voorzitter van de Progressief Gereformeerde Partij (VHP), die hij samen met anderen in 1949 oprichtte. , zoals de Hindi Verenigde Partij.
De geachte Jagernath Lachmon zal herinnerd worden vanwege zijn passie voor de doelen die hij steunde, niet in de laatste plaats die van het veiligstellen van de harmonieuze integratie van de Surinaamse samenleving met haar diverse culturen, rassen en religies. Terwijl we rouwen om zijn verlies, kunnen we niet anders dan de onuitwisbare indruk erkennen die hij heeft achtergelaten op het politieke leven en de ontwikkeling van zijn land. Omdat hij erkenning kreeg omdat hij consequent tot parlementslid werd gekozen sinds Suriname in 1949 zijn eerste algemene verkiezingen hield, wordt hij erkend als het langst dienende gekozen lid van een representatief nationaal orgaan ter wereld.
Als eerbetoon aan deze grote zoon van Suriname en van de Caribische Gemeenschap is het passend om eraan te herinneren dat in mei van dit jaar de Hoogedelachtbare Owen Arthur, premier van Barbados, in zijn hoedanigheid van voorzitter van de Conferentie, een CARICOM-missie leidde naar Suriname en hield een historische toespraak tot de Nationale Vergadering, waar hij de geachte Jagernath Lachmon feliciteerde en groette voor zijn uitmuntende en toegewijde dienst aan zijn land gedurende meer dan een halve eeuw.
De Caribische Gemeenschap dankt voor het leven van deze vooraanstaande politieke figuur en betuigt ter ere van de bijdrage van deze grote zoon van Suriname en van de Caribische Gemeenschap haar diepste medeleven aan zijn familie en de regering en het volk van Suriname.
“Moge zijn Ziel in vrede rusten”- Moge zijn ziel in vrede rusten.
Bekijk hier een korte documentaire over Mr. Jagernath Lachmon